Staroświecki słodki kugel marchwiowy

Kultura żydowska, kuchnia, literatura fascynuje mnie od lat. Mam za sobą lekturę wielu książek oddających atmosferę sztetli i kilku pamiętników z mrocznych czasów Zagłady. Z zachwytem patrzę, jak na moich oczach zrujnowany krakowski Kazimierz odzyskuje dawną świetność, z zadziwieniem spaceruję po cmentarzu Remuh, z przejęciem zwiedzam synagogi. Uwielbiam subtelne poczucie humoru z żydowskich dowcipów. Mam poczucie, że tradycja żydowska jest tak blisko mnie, a jednocześnie tak daleko, że jakoś mijam się z nią przez tyle lat, a przecież to ważna część naszej kultury.

Kiedy usłyszałam do Ani, że zostałyśmy zaproszone do akcji Żydowskie Smaki w ramach wrocławskiego Festiwalu Kultury Żydowskiej, z zachwytu klasnęłam w dłonie: od wielu lat stoi na mojej półce piękna książka Clarissy Hyman „Kuchnia żydowska. Przepisy i opowieści z całego świata”, w której już dawno temu zaznaczyłam wiele przepisów do wypróbowania, ale jakoś tak schodziło, że upiekłam z niej tylko Mandelbrot. Teraz pojawiła się okazja, by to nadrobić. Studiowałam przepisy i opisy, które same w sobie są pasjonującą lekturą, bo autorka zjeździła cały świat, by przedstawić domowe receptury żydowskich gospodyń odziedziczone po przodkach, którzy żyli całkiem gdzie indziej. Fascynuje mnie historia każdego z dań: np. takie rugelach, czyli rogaliki z orzechami laskowymi jada się na pamiątkę ciasteczek, którymi Judyta usidliła Holofernesa, a sos pomidorowy do ryby symbolizuje Morze Czerwone. Potrawy przypisane są do konkretnych świąt, np. Żydzi aszkenazyjscy na święto Szawout, obchodzone na pamiątkę nadania Tory, jadają bliny z serem, gdyż biel sera kojarzy się im z nieskazitelną czystością mojżeszowego prawa. Kugel, który upiekłam, serwuje się na Rosz Haszana czyli żydowski Nowy Rok, ponieważ kolor marchwi symbolizuje pomyślność, a marchewka w jidisz nazywa się „mern”, co znaczy również pomnażać. Nie bez znaczenia jest użycie daktyli: zgodnie z ich hebrajską nazwą "tamar" w czasie, który nadchodzi, "skończy się gorycz".

Miałam dylemat: w przepisie była mąka macowa (8 łyżek), której nie miałam i nie wiedziałam, czy zwykła mąka pszenna nie zdyskwalifikuje potrawy. Zatem, cóż, w ogóle ją pominęłam, podobnie jak proszek do pieczenia (1 łyżeczka), którego zawsze używam z dużą rezerwą. Za to hojniej sypnęłam bakalie.

Kugel jest zachwycający! Słodki dzięki daktylom i rodzynkom, orzeźwiający za sprawą cytryny, delikatnie cynamonowy, chrupiący z wierzchu, miękki w środku. Pyszności. Myślę, że wspaniale smakowałby na kruchym cieście, podany jako tarta. Co, mam nadzieję, będzie twórczym podejściem do tradycji, a nie karygodnym występkiem :-)

Chuda

Składniki:
(na 4-6 osób)

• 3 łyżki mąki ziemniaczanej
• 8 łyżek słodkiego czerwonego wina, może być wzmocnione (wzięłam porto)
• 450 g tartej marchwi
• 100 g drobnego cukru trzcinowego
• 1 łyżeczka mielonego cynamonu
• skórka otarta z jednej cytryny
• sok z jednej cytryny
• 1 jajko ubite
• 50 g rodzynek
• 50 g daktyli
• szczypta soli
• 100 g stopionego masła

Sposób przygotowania:

Nagrzewam piekarnik do 180 stopni. Formę o wymiarach 20x25 cm smaruję masłem.

Mąkę ziemniaczaną rozprowadzam winem, następnie dodaję pozostałe składniki, mieszam dokładnie.

Nakładam łyżką do formy i piekę godzinę, aż powstanie złocista, chrupiąca skórka. Podaję na ciepło.

„Jedz na zdrowie i połóż się spać na resztę popołudnia” - pisze Clarissa Hymen i jest to zalecenie godne uwagi.